ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ: Ενδεικτικές απαντήσεις θεμάτων (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020)

ΘΕΜΑ 1^ο

Ο Κ, κύριος ενός οικοπέδου παρέχει νομοτύπως στον Π πληρεξουσιότητα να πωλήσει και να μεταβιβάσει το οικόπεδο στον Α στο όνομα και για λογαριασμό του (του Κ). Ο Κ επισημαίνει προφορικά στον Π να μην πωλήσει το ακίνητο για τίμημα μικρότερο των 100.000 ευρώ. Ο Π πωλεί και μεταβιβάζει το ακίνητο στον Α έναντι 80.000 ευρώ. Ερωτάται:

1. Πώς έπρεπε να παρασχεθεί η πληρεξουσιότητα του Κ προς τον Π;

2. Δεσμεύεται ο Κ από την πώληση στην οποία προέβη ο Π; Εάν υποτεθεί ότι δεν δεσμεύεται, θα είχε ο Α δικαιώματα κατά του Κ;

3. Εάν υποτεθεί ότι η πώληση είναι μεν δεσμευτική, ο Π όμως πώλησε το ακίνητο έναντι του ανωτέρω αναφερθέντος τιμήματος επειδή ο Α τον πίεσε, λέγοντάς του ότι σε διαφορετική περίπτωση θα απέλυε την αδελφή του Ε, η οποία εργάζεται σε κατάστημα που διατηρεί ο Α, μπορεί ο Κ να προβεί σε κάποια ενέργεια για να ανατρέψει τη συναλλαγή;

4. Εάν ο Π δεν είχε υποκύψει στην πίεση του Α και ο τελευταίος καταγγείλει τελικά τη μεταξύ αυτού και της Ε σύμβαση εργασίας, λόγω του ότι δεν ανταποκρίνεται στις επαγγελματικές της υποχρεώσεις της, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, είναι αυτή η καταγγελία έγκυρη; Αν επιπλέον ο Α διαδίδει αναληθώς σε τρίτους ότι η Ε είναι οκνηρή και ανίκανη για οποιαδήποτε εργασία, πώς μπορεί η Ε να προστατευθεί κατ’ αυτού;

ΘΕΜΑ 2^ο

Ο Α, για να μειώσει την φορολογική του επιβάρυνση και να αποφύγει την εκπλήρωση υποχρεώσεών του προς τον δανειστή του Δ, πωλεί και μεταβιβάζει, νομοτύπως, στην φίλη του Φ ένα διαμέρισμα στην Κηφισιά, αντί τιμήματος 500.000 €, με την προφορική συμφωνία μεταξύ τους ότι στην πραγματικότητα κύριος παραμένει ο Α. Το τίμημα για την ως άνω πώληση και μεταβίβαση δεν καταβάλλεται. Στην συνέχεια, η Φ προσυμφωνεί να δωρίσει το διαμέρισμα αυτό στην μητέρα της Μ, που δεν γνωρίζει τίποτα για την συμφωνία μεταξύ των Α και Φ. Οι Φ και Μ συμφωνούν ότι το οριστικό συμβόλαιο θα καταρτισθεί εντός 3 μηνών από την κατάρτιση του προσυμφώνου. Ερωτάται:

1. Υπόκειται σε τύπο η πώληση, η μεταβίβαση και το προσύμφωνο δωρεάς του διαμερίσματος;

2. Αν αρνείται η Φ να συμπράξει ώστε να καταρτισθεί η οριστική σύμβαση, τί δικαιώματα έχει η Μ;

3. Δικαιούται ο Α (και αν ναι, πώς) να προσβάλει την πώληση και μεταβίβαση του διαμερίσματος στην Φ, ενόσω δεν έχει καταρτισθεί η οριστική σύμβαση; Ο Δ;

4. Ποιά είναι η απάντηση στο ως άνω υπό 3 ερώτημα αν η οριστική σύμβαση μεταξύ Φ και Μ έχει ήδη καταρτισθεί;

Να επιλεγεί το ένα από τα δύο θέματα. Επιτρέπεται η χρήση ασχολίαστου ΑΚ. Καλή επιτυχία!

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ 1^ο

Α) Στην περίπτωση της εκούσιας αντιπροσώπευσης, η εξουσία προς αντιπροσώπευση παρέχεται με μονομερή δικαιοπραξία του αντιπροσωπευομένου, την πληρεξουσιότητα. Σύμφωνα με το άρθρο 217 παρ. 2 ΑΚ, η πληρεξουσιότητα πρέπει να περιβληθεί τον τύπο που προβλέπεται για την δικαιοπραξία την οποία αφορά  η πληρεξουσιότητα. Η πληρεξουσιότητα, δηλαδή, είναι κατ’ αρχήν άτυπη, εκτός αν η δικαιοπραξία την οποία αφορά είναι τυπική.

Οι δικαιοπραξίες που επρόκειτο να συνάψει ο Π για λογαριασμό του Κ ήταν η πώληση του ακινήτου και η μεταβίβαση της κυριότητάς του. Η μεν πώληση ακινήτου είναι τυπική, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 369 ΑΚ, ως ενοχική δικαιοπραξία που έχει ως αντικείμενο την ανάληψη υποχρεώσεως για μεταβίβαση εμπραγμάτου δικαιώματος επί ακινήτου, προβλεπόμενος δε τύπος είναι αυτός του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Η μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου προβλέπεται ρητώς (ΑΚ 1033 εδ. 2) ότι περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Κατά συνέπεια, η πληρεξουσιότητα του Κ προς τον Π έπρεπε ομοίως να περιβληθεί τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. ΒΑΘΜΟΙ 2.

Β) Η δήλωση βουλήσεως του αντιπροσώπου δεσμεύει τον αντιπροσωπευόμενο εφόσον κινείται εντός των ορίων της εξουσίας προς αντιπροσώπευση (ΑΚ 211). Τα όρια της εξουσίας προς αντιπροσώπευση πρέπει να περιληφθούν στην δήλωση με την οποία παρέχεται η πληρεξουσιότητα και να περιβληθούν τον αντίστοιχο τύπο. Στην προκειμένη περίπτωση, το ελάχιστο τίμημα στο οποίο έπρεπε ο Π να πωλήσει το ακίνητο επισημάνθηκε προφορικά. Επομένως, ο σχετικός περιορισμός δεν αντιτάσσεται στον Α και ο Κ δεσμεύεται από την πώληση, αφού αυτή συνήφθη εντός των ορίων της εξουσίας που ο Π, κατά την πληρεξουσιότητα, διέθετε. ΒΑΘΜΟΣ 1,5.

Εάν υποτεθεί ότι ο Κ δεν δεσμευόταν από την συναλλαγή την οποία συνήψε ο Π, η σχετική δικαιοπραξία θα είχε συναφθεί καθ’ υπέρβαση των ορίων της εξουσίας του Π και θα ήταν μετέωρης ισχύος. Επομένως, εφαρμοστές θα ήταν οι διατάξεις των άρθρων 229-230 ΑΚ. Ο Α θα μπορούσε να ζητήσει από τον Κ να εγκρίνει την δικαιοπραξία που συνήψε ο Π εντός εύλογης προθεσμίας (ΑΚ 229). Ο Α, εφόσον υποτεθεί ότι δεν γνώριζε την υπέρβαση των ορίων της εξουσίας που ο Κ παρέσχε στον Π, θα μπορούσε, προτού ο Κ εγκρίνει την δικαιοπραξία, να υπαναχωρήσει, να ανακαλέσει δηλαδή την δική του δήλωση βουλήσεως (ΑΚ 230). ΒΑΘΜΟΣ 1,5.

Γ) Ο Π συνήψε τις δικαιοπραξίες υπό καθεστώς απειλής. Ειδικότερα: ο Α εξήγγειλε κακό (την απόλυση της Ε), η οποία έθετε σε σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο την περιουσία της Ε που είναι πρόσωπο με το οποίο ο Π συνδέεται στενά. Η απειλή ήταν αντίθετη στα χρηστά ήθη, αφού δεν υφίστατο λόγος καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και δεν υπήρχε συνάφεια μεταξύ της απειλής και της επιδιωκόμενης δήλωσης βούλησης, προκαλούσε φόβο σε γνωστικό άνθρωπο και η πραγμάτωσή της εξαρτάτο από την βούληση του απειλούντος (του Α).

Επειδή ο Π δρούσε ως αντιπρόσωπος του Κ, τα ελαττώματα της βούλησης (εδώ η απειλή) θα κριθεί στο πρόσωπο του αντιπροσώπου (του Π) και όχι του Κ (ΑΚ 214).

Λόγω της απειλής, οι συμβάσεις πώλησης και μεταβίβασης είναι ακυρώσιμες. Ο Κ, στο όνομα του οποίου συνήφθησαν οι δικαιοπραξίες, δικαιούται να ασκήσει κατά του Α διαπλαστική αγωγή ακύρωσης εντός προθεσμίας δύο ετών από την κατάρτισή τους. Μετά την ακύρωση, η οποία επέρχεται με (τελεσίδικη) δικαστική απόφαση,οι δικαιοπραξίες εξομοιώνονται με εξ αρχής άκυρες. Τα αποτελέσματα, δηλαδή, της ακύρωσης ενεργούν αναδρομικώς (155, 157, 184). ΒΑΘΜΟΙ 2.

Δ) Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας αποτελεί δικαίωμα του Α. Εάν όμως δεν συντρέχει λόγος για την καταγγελία, αλλά ο Α κατήγγειλε μόνον διότι ο αδελφός της Ε, ο Π, δεν συνήψε μαζί του την σύμβαση, ο Α άσκησε το δικαίωμα καταγγελίας κατά τρόπο προφανώς αντίθετο στην καλή πίστη, τα χρηστά ήθη, και τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του. Επομένως, η καταγγελία, ως μονομερής δικαιοπραξία, θα ήταν άκυρη (ΑΚ 281, 174). Με αντίστοιχη αιτιολογία θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι η καταγγελία ήταν άκυρη ως αντίθετη στα χρηστά ήθη (ΑΚ 178). ΒΑΘΜΟΣ 1,5

Το δικαίωμα της προσωπικότητας αποτελεί δικαίωμα-πλαίσιο, με διάφορες προστατευόμενες εκφάνσεις. Σε αυτές ανήκουν η τιμή και η υπόληψη του προσώπου, η αξιοπιστία του, η κοινωνική και επαγγελματική του καταξίωση. Ο Α, διαδίδοντας αναληθείς φήμες για την Ε, προσβάλλει την προσωπικότητά της και η Ε θα μπορούσε να ασκήσει κατά του Α τις σχετικές αξιώσεις, ήτοι: (α)  αξίωση άρσης της προσβολής (λ.χ. διάψευσης των φημών με σχετική δήλωση) (β) αξίωση παράλειψής της στο μέλλον, (γ) αξίωση αποζημίωσης, εφόσον η Ε αποδείξει ζημία, (δ) αξίωση ικανοποίησης της ηθικής βλάβης (ΑΚ 59). ΒΑΘΜΟΣ 1,5

 

ΘΕΜΑ 2ο

1.  Υπόκεινται σε τύπο η πώληση, η μεταβίβαση και το προσύμφωνο δωρεάς του διαμερίσματος;

Ναι, υπόκεινται σε συμβολαιογραφικό έγγραφο τύπο

α.  Πώληση : ΑΚ 158, 369, 513                                Β: 1

β.   Μεταβίβαση : ΑΚ 1033                                      Β: 0,5

γ.   Προσύμφωνο δωρεάς : ΑΚ 166, 498                Β: 1

                                          Συνολικά :               Βαθμοί :   2,5 

ΠΡΟΣΟΧΗ! Όπως έχει ιδιαιτέρως τονισθεί στα μαθήματα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, δεν αρκεί η απλή αναφορά στις ως άνω διατάξεις για τη βαθμολόγηση        με 2,5. Κατά το πρότυπο των απαντήσεων στο θέμα 1, χρειάζεται επαρκής σχετική ανάλυση.

2.  Αν αρνείται η Φ να συμπράξει ώστε να καταρτισθεί η οριστική σύμβαση, τί δικαιώματα έχει η Μ;

Αγωγή για καταδίκη σε δήλωση βουλήσεως (ΚΠολΔ 949), χωρίς να αποκλείεται αγωγή για αποζημίωση λόγω παράβασης της σύμβασης (του προσυμφώνου), αν η Μ ζημιωθεί από την μη εμπρόθεσμη κατάρτιση της οριστικής σύμβασης Βαθμοί : 2

3. Δικαιούται ο Α (και αν ναι, πώς) να προσβάλει την πώληση και μεταβίβαση του διαμερίσματος στην Φ, ενόσω δεν έχει καταρτισθεί η οριστική σύμβαση; Ο Δ;

Η σύμβαση πώλησης και μεταβίβασης γίνεται φαινομενικά· είναι, λοιπόν, εικονική, άρα άκυρη (ΑΚ 138). Συνεπώς, ο Α μπορεί να προσβάλει την συναλλαγή, ασκώντας αναγνωριστική αγωγή με την οποία να ζητεί να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της πώλησης και μεταβίβασης. Βαθμοί  : 3

Ο Δ, μπορεί επίσης να προσβάλει την συναλλαγή, ως έχων προφανές έννομο συμφέρον : Αν αναγνωρισθεί η ακυρότητα, ο Δ θα έχει ευχερέστερη πρόσβαση στο περιουσιακό αυτό στοιχείο. Βαθμοί : 0,5

4. Ποιά είναι η απάντηση στο ως άνω υπό 3 ερώτημα αν η οριστική σύμβαση μεταξύ Φ και Μ έχει ήδη καταρτισθεί;

Μετά την κατάρτιση της οριστικής σύμβασης, η Μ ως συναλλαγείσα εν αγνοία της εικονικότητας, δεν βλάπτεται (ΑΚ 139), δηλ. αποκτά εγκύρως την κυριότητα του διαμερίσματος. Σε μια τέτοια περίπτωση, ούτε ο Α ούτε ο Δ μπορούν πια να προσβάλουν το κύρος της εικονικής δικαιοπραξίας. Βαθμοί : 2

---